Rola zabawy w życiu dziecka

Zabawa jest pierwszą szkołą „bycia człowieka w świecie”

Dziecięca zabawa już od bardzo dawna stanowi przedmiot pedagogicznych badań – po raz pierwszy mówił o niej już Platon. Zauważając jej niezwykłe właściwości w kształtowaniu młodego człowieka. Po nim było wiele innych badaczy, którzy uznali ją za kluczową i podstawową w pierwszych latach życia dziecka. Jeśli chcesz dowiedzieć się jakie znaczenie ma zabawa w życiu Twojego dziecka, jak ważna jest zabawa kierowana oraz jego swobodna aktywność to usiądź wygodnie i przeczytaj ten artykuł!

(…) czynność zabawowa jest elementarną działalnością człowieka, która warunkuje szeroko pojęte zdrowie psychiczne. Bawiąc się człowiek, a w szczególności dziecko odczuwa przyjemność („uciechę”). Odczucie to jest jednym z podstawowych kryteriów rozróżniania tejże działalności człowieka od pozostałych, np. pracy, nauki, itp. Aby osiągnąć dobrostan człowiek powinien oprócz innych czynności, podejmować także czynność zabawową.

Czym jest zabawa?

Dostępna dziś literatura nie podaje jednoznacznej definicji zabawy. Dawniej zabawa była kojarzona tylko z przyjemnością. Zabawę od pracy i nauki odróżnia to, że jej celem jest odczuwanie przyjemności i odprężenia. Wg Hurlock „zabawa to każda czynność podjęta w celu odczuwania przyjemności”.

Jednak zabawa u dzieci, zwłaszcza w wieku przedszkolny stanowi ważny element w zdobywaniu wiedzy o otaczającym je świecie, nauki zwyczajów zachowania w określonych sytuacjach, gromadzenia doświadczeń.

Ogromne znaczenie dla zabawy mają przedmioty służące do zabawy – zabawki. Stanowią one o jakości i formie zabawy.

Funkcje zabawy w życiu dziecka

Wiek przedszkolny nazywany jest wiekiem zabawy. Jest ona dominującą formą dziecięcej aktywności. Wg Hurlock „zabawa uczy dawać, brać, dzielić się, współpracować, podporządkowywać swoją osobowość grupie”. Zabawa jest niezwykle istotna dla kształtowania osobowości dziecka i przystosowuje je społecznie.

E. Hurlok wyróżnia następujące funkcje:

Funkcja kształcąca – dziecko doskonali swoje zmysły, motorykę, wzbogaca wiedzę o otaczającym je świecie i samym sobie, poznaje swoje możliwości i uczy się je oceniać,
Funkcja wychowawcza – przyswaja różne normy (zwłaszcza w zabaw grupowych), uczy się przestrzegać reguł i umów między ludźmi,
Funkcja terapeutyczna – dziecko ma możliwość uwolnienia się od dręczących je napięć, emocji. Uczy się jak wyrażać uczucia i rozwiązywać problemy,
Funkcja projekcyjna – wchodzi w różne sytuacje, wykonuje zadania, pełni różne role. Dorosły może przez to poznać różne problemy i możliwości dziecka.

Rodzaje zabaw

Wielu pedagogów i psychologów od dawna próbuje w różny sposób sklasyfikować rodzaje dziecięcej zabawy. Bardzo trafnie podzielił je W. Okoń w „Słowniku pedagogicznym”:

Zabawa dydaktyczna – to zabawy prowadzące do rozwiązania jakiegoś złożonego zadania, mające kształcić zdolności poznawcze dziecka. Najczęściej jest to jakaś gra umysłowa. Można zaliczyć do niej: loteryjki, układanki, rebusy, krzyżówki, gry stolikowe (chińczyk, domino, warcaby itp.).
Zabawa konstrukcyjna – zabawa polegająca na tworzeniu budowli z klocków, lub innych obiektów. Zalicza się do nich również składanie i rozbieranie różnego rodzaju przedmiotów.
Zabawa ruchowa (gra ruchowa) – zabawa wymagająca od uczestników zmiany miejsca, bycia w ruchu, stosownie do obowiązujących, wcześniej ustalonych reguł. Zabawa ta rozwija funkcje motoryczne u dziecka oraz wdraża do przestrzegania reguł.
Zabawa tematyczna (zabawa twórcza) – zabawa w granie roli. Dziecko odgrywa fikcyjnie jakąś postać społeczną, np. bawiąc się w dom odgrywa poszczególne pełnione role społeczne. Może też wcielać się w wybrany zawód , np. lekarza, kierowcę, nauczyciela. Zabawy te są szczególnie interesujące dla dzieci w wieku przedszkolnym.

Zabawa ma ogromny wpływ na kształtowanie procesów poznawczych u dziecka (na rozwój jego pamięci, spostrzegania, uwagi, myślenia i wyobraźni). Zabawa pozwala dziecku wyrazić siebie, poznać otaczający je świat i go lepiej rozumieć. Rozwija kontakty społeczne, bo prawie zawsze dziecko bawi się w grupie, wśród innych dzieci, pozwala na poznanie panujących społecznie reguł i dostosowania się do nich, reguluje też emocje dziecka.

Nieoceniona jest również wspólna zabawa rodziców z dzieckiem. Pozwala na pozytywne budowanie relacji, która wpływa na rozwój dziecka już od pierwszych dni jego życia. Wzmacnia więź między rodzicami i przygotowuje młodego człowieka do dorosłego życia.

Literatura:

Izabela Organek, Rola zabawy w życiu dziecka
Aneta Mac, Zabawa w życiu dziecka [w:] Zdrowie Dobrostan 2/2013
Marta Cygan, Pozwól dziecku się bawić! O roli zabawy w życiu dziecka [dostęp: https://zdrowyprzedszkolak.pl/wychowanie/695/pozwol-dziecku-sie-bawic-o-roli-zabawy-w-zyciu-dziecka.html]
Zabawa w i dla edukacji dziecka, [dostęp: http://encyklopediadziecinstwa.pl/index.php/Zabawa_w_i_dla_edukacji_dziecka]