Rozwój dziecka w drugim roku życia

W drugim roku życia nasze dziecko uzyskuje już znacznie więcej nowych umiejętności, dzięki zdolności poruszania się oraz w miarę możliwości, samodzielnego eksplorowania świata rozwija się w nim większa autonomia, niezależność od opiekuna, która czasami może być silnie manifestowana. Wiek od 2-3 roku życia to czas kiedy kontakty naszego dziecka rozszerzają się i nie są prowadzone tylko w obrębie najbliższej rodziny, ale również obcych ludzi, nasz mały człowiek potrafi już znacznie lepiej komunikować się, wzrastają też jego zdolności w zakresie załatwiania potrzeb fizjologicznych. To czas kiedy dziecko nabywa pierwsze, proste umiejętności w zakresie samoobsługi, jak ubieranie czapki, butów, samodzielne jedzenie, korzystanie z toalety.

W 2-3 roku życia dziecko doskonali swoje umiejętności w zakresie lokomocji, następuje rozwój fantazji oraz zabawy, rozwija się język dziecka, komunikacja staje się bardziej zrozumiała dla otoczenia dziecka, rozwija się samokontrola (emocjonalna, fizyczna i fizjologiczna), w umyśle dziecka formują się pierwsze, proste pojęcia, rozwija się jego sposób rozumowania, dziecko w tym czasie uczy się rozróżniać dobro od zła.

W zakresie zaspokajania potrzeb dziecka w 2-3 roku życia możemy wyróżnić dwa obszary wśród zadań rozwojowych: rozwój indywidualny, relacje społeczne. Wśród nich występują pewne warunki zaspokajania podstawowych potrzeb dziecka.

Zadania rozwojowe w zakresie rozwoju indywidualnego to: eksploracja, wzrost autonomii w regulacji napięcia, kontrola nad impulsami, wyrażanie własnych potrzeb i woli, emocje samoświadmościowe. W zakresie rozwoju społecznego są to: zabawa równoległa (obok innych dzieci) i obserwacja rówieśników, naśladowanie rówieśników, nawiązywanie kontaktów z osobami innymi niż rodzice, początki podporządkowywania się regułom społecznym.

Aby zostały zaspokojone podstawowe potrzeby dziecka konieczne jest spełnienie warunków takich jak: zapewnienie poczucia bezpieczeństwa, promowanie eksploracji (zapewnienie różnorodnych ofert i stawianie wyzwań), odpowiednia pomoc w rozwiązywaniu zadań, a także stwarzanie okazji do kontaktów z innymi ludźmi.

Najważniejsze zadania partnerów społecznych dziecka w pierwszych etapach jego życia dotyczą organizowania doświadczeń dziecka i prowadzenia ich w kierunku umiejętności efektywnego radzenia sobie z emocjami oraz wyzwaniami. Polega to na: (a) interweniowaniu w celu zmniejszania dystresu, lęku i frustracji dziecka; (b) stawianiu wyzwań i organizowaniu zróżnicowanego środowiska; (c) modelowaniu zachowań i emocji; (d) udzielaniu słownych instrukcji dotyczących emocji i strategii ich regulowania oraz (e) uważnej pomocy w rozwiązywaniu zadań przekraczających aktualne możliwości dziecka.

Dwulatkiem mogą targać w tym okresie skrajne emocje, dlatego jego wybuchy mogą być naprawdę intensywne. Dziecko chce bardzo w tym okresie coś zrobić, ale jego umiejętności nie są jeszcze na tyle rozwinięte, żeby mogło osiągnąć powodzenie w działaniu, może złościć się też z powodu rozrastającej się autonomii. Dlatego też istotne jest umiejętne kierowanie dzieckiem i jego zachowaniem, tak by nauczyło się panować nad emocjami i w umiejętny sposób je wyrażać, tak by nie krzywdziło innych. To bardzo dobry moment na naukę, bo w tym czasie również uczy się rozpoznawać dobro od zła.

Co potrafi 2-latek?

W wieku dwóch lat Twój maluch potrafi zrobić już mnóstwo rzeczy, które możesz pomóc mu rozwijać wprowadzając do jego codzienności odpowiednie zabawy (ale to już temat na osobny artykuł). Co umie dwuletnie dziecko? Przedstawiam Ci najważniejsze przykłady.

Umiejętności manualne i motoryczne:

Skacze,
Biega,
Chodzi po schodach,
Siada na krzesło,
Układa przedmioty w wyznaczonych miejscach,
Nawleka koraliki na sznurek,
Rysuje kropki, kreski i określone kształty,
Samodzielnie je łyżką lub widelcem i pije z kubeczka,
Umie się sam rozebrać,
Myje rączki,
Potrafi układać proste, duże puzzle,
Chętnie bawi się figurkami i sorterami.

Rozwój psychospołeczny:

Potrafi wykonać proste polecenia,
Zna nazwy większości domowych sprzętów,
Rozróżnia swoje zabawki,
Wie które krzesło jest jego,
Potrafi komunikować swoje uczucia i potrzeby,
Układa proste i krótkie zdania, lepiej rozumie rozmowy dorosłych,
Zaczyna rozumieć, że na powitanie podaje się rękę,
Naśladuje rodziców i innych podczas zabawy lalkami czy misiami,
Wie kim jest,
Wie co mu wolno, a czego nie,
Testuje rodziców, sprawdzając na co mu pozwolą,
Chce stawiać na swoim manifestując swoją autonomię.

Artykuł o rozwoju dwulatka powstał by pozwolić Ci lepiej zrozumieć Twoje dziecko i targające nim w tym czasie emocje. Mam nadzieję, że okaże się pomocny i pozwoli zrozumieć Ci, że jego wybuchy w tym okresie są czymś zupełnie naturalnym. Dziecko w tym czasie bardzo chce robić wszystko samodzielnie, ale jeszcze do końca nie potrafi. Uczy się też, że jest kimś odrębnym od rodziców, dlatego też czasem może czuć się sfrustrowane. Oczywiście zrozumienie go nie znaczy, że musimy mu na wszystko pozwalać, ale odpowiednio nim kierować.

Artykuł przygotowany w oparciu o:

Rozwój dziecka. Wczesne dzieciństwo [w:] red. prof. dr. hab. Anna Izabela Brzezińska Niezbędnik dobrego nauczyciela, tom 1, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2014.
Harwas – Napierała Trempała Psychologia rozwoju człowieka.
Cook Kaz, Z maluchem przez pierwsze 5 lat.